AGROWN 2023

Η ετήσια συνάντηση θα εστιάζει στις προκλήσεις του αγροδιατροφικού τομέα στην ελληνική περιφέρεια σ’ ένα περιβάλλον παγκόσμιων αλλαγών και ανακατατάξεων.

Σήμερα, ο Αγροδιατροφικός Τομέας βρίσκεται αντιμέτωπος με τεράστιες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες. Μπροστά στα προβλήματα:

• Της κλιματικής κρίσης
• Της αλόγιστης χρήσης υδάτινων πόρων
• Της ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα
• Της ρύπανσης της ατμόσφαιρας (εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου)
• Της σπατάλης τροφίμων
• Της αλόγιστης χρήσης πλαστικού στις συσκευασίες τροφίμων
• Της υποβάθμισης των εδαφών, της μη αειφόρου καλλιέργειας με χρήση χημικών και γενετικά τροποποιημένων τροφών
• Της ραγδαίας αύξησης κόστους των ζωοτροφών που επηρεάζει την κτηνοτροφία
• Του κορεσμού τη αγοράς προϊόντων υδατοκαλλιέργειας για ορισμένα είδη

Σήμερα, η ποιότητα του 75% των χερσαίων εδαφών του πλανήτη έχει υποβαθμιστεί σημαντικά, ενώ, αν συνεχιστεί αυτή η τάση, το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στο 95% έως το 2050. Η καινοτομία είναι το κύριο όπλο για την οικοδόμηση του νέου και πιο ισχυρού, σύγχρονου και ανθεκτικού αγροδιατροφικού τομέα.

Μέχρι το 2050, ο τομέας θα πρέπει να τρέφει 40% περισσότερους ανθρώπους και να έχει αυξήσει την παραγωγή τροφίμων κατά 70%, ενώ η καλλιεργήσιμη γη θα έχει αυξηθεί κατά μόλις 10%.

Μέχρι τότε, το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί σε αστικές περιοχές, ενώ εκτιμάται ότι το 12% θα υποσιτίζεται. Το 1970, η καλλιεργήσιμη γη ανά άτομο, παγκοσμίως, υπολογιζόταν στα 3,8 στρέμματα. Το 2000, μειώθηκε στα 2,3, ενώ η πρόβλεψη για το 2050 κυμαίνεται στα 1,5 στρέμματα.

Τέλος, οι διατροφικές συνήθειες μεταβάλλονται ραγδαία, καθώς οι καταναλωτές είναι σήμερα, πιο ευαισθητοποιημένοι, σε θέματα υγείας, ευεξίας και κατά συνέπεια της διατροφής τους, όσο και σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα. Η νέα κατηγοριοποίηση των τροφίμων σε «τοπικά, αυθεντικά, ανιχνεύσιμα, διαφανή και ηθικά» τρόφιμα – τα λεγόμενα “LATTE” (Local, Authentic, Traceable, Transparent
and Ethical) είναι πλέον παγκόσμια επιταγή και μονόδρομος για τον αγροδιοτροφικό τομέα. Η πρόσβαση των καταναλωτών στην επιστημονική τεκμηριωμένη γνώση, εν αντιθέσει με το παρελθόν, δηλ. websites, mobile apps, καθώς και τα Social Media στα οποία συμμετέχουν, τους παρέχουν τη δυνατότητα ταχύτερης και πληρέστερης ενημέρωσης και επηρεάζουν τη στάση τους και την αφοσίωσή τους στα προϊόντα που επιλέγουν.

Το μέλλον είναι εδώ και η χρήση των καινοτομιών θα αξιοποιεί την ψηφιακή καινοτομία, απαιτώντας την αναβάθμιση των εργαλείων των παραγωγών, την επιμόρφωσή τους στη χρήση συσκευών όπως drones, robotic field scanners και εφαρμογών που θα θα βοηθούν τους αγρότες στην παρακολούθηση του αγροκτήματος μέσω πινάκων ελέγχου, και στη λήψη σωστών αποφάσεων.

Παράλληλα, παραγωγικές καινοτομίες κάποτε στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας είναι πλέον διαθέσιμες για να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως η έλλειψη σε παγκόσμια κλίμακα και ο υποσιτισμός. Από τα εργαστήρια στην αγορά η μεγάλη πρόκληση «νέων τροφών» που καταργούν τα κατεστημένα της αλυσίδας της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Μπορούμε να αναφέρουμε
παραδείγματα όπως: Φυτικό κρέας, υποκατάστατα κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων, τα οποία διατηρούν τη διατροφική αξία του αρχικού προϊόντος και συμβάλλουν στη βιωσιμότητα της αγροδιατροφικής αλυσίδας, kρέας παραγόμενο σε ελεγχόμενο περιβάλλον (εργαστήρια), παραγωγή με μηδενικό αποτύπωμα εκπομπής αερίων του θερμοκηπίων, με οικονομία στους υδάτινους πόρους, όπου
η παραγωγή in situ στο χώρο ζήτησης, μειώνει τα κόστη μεταφοράς, τη παραγωγή ρύπων, βελτιστοποιώντας το μέγεθος της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Άλλες μέθοδοι στοχεύουν στα γεωργικά προϊόντα όπως Γεωργία Κάθετης Παραγωγής, σε ελεγχόμενο περιβάλλον, σε κλειστούς χώρους, με χρήση τεχνολογίας και στις πράσινες συσκευασίες που μειώνουν τη χρήση πλαστικών συσκευασιών με τη χρήση βιοδιασπώμενων υλικών, κατόπιν της απαίτησης του καταναλωτή ένα υγιεινό προϊόν να βρίσκεται μέσα σε μια υγιεινή συσκευασία.

Νέοι όροι στην Επιχειρηματικότητα στον Αγροδιατροφικό Τομέα Οι προκλήσεις της επιχειρηματικότητας του αγροδιατροφικού τομέα είναι τεράστιες και απαιτούν μια ολιστική αντιμετώπιση ως προς τα εργαλεία που θα υποστηρίξουν την αναδιάρθρωσή της, τη βιωσιμότητα μέσα από συνέργειες και νέα επιχειρηματικά μοντέλα και τις επενδύσεις που θα απαιτηθούν σε όλο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η επόμενη ημέρα, μετά την πανδημία, καταδεικνύει την ανάγκη ευέλικτων στρατηγικών απέναντι σε παγκόσμιας κλίμακας έκτακτες, ακραίες και απρόοπτες αλλαγές.

Από το καταναλωτικό μοντέλο των προηγούμενων δεκαετιών, που οδήγησε στην εξάντληση των πόρων, κινούμαστε προς ένα αειφόρο, ολιστικό, ανθρωποκεντρικό μοντέλο, με αυστηρή ποιοτική τυποποίηση των προϊόντων, έμφαση στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, ανάπτυξη νέων κλάδων στην εκπαίδευση των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τον αγροδιατροφικό κλάδο, εξωστρέφεια και
συνέργειες, οι οποίες θα δημιουργούν clusters παραγωγών, οι οποίοι θα μπορούν να συνυπάρχουν με ίσους όρους τους μεγάλους παίκτες του αγροδιατροφικού τομέα. Ένα μείζον ζήτημα που τίθεται είναι η μονοπωλιακή παρουσία στα καταναλωτικά προϊόντα αυτών των εταιρειών κολοσσών και αλλαγή φιλοσοφίας που εν πολλοίς ανέπτυξαν από κερδοκεντρική σε ανθρωποκεντρική.

Οι νέες τεχνολογίες δίνουν ακριβώς αυτή την ευκαιρία στους μικρούς» να αποκτήσουν χώρο στην αγορά, αντιπαραθέτοντας τη ποιότητα, τη βιωσιμότητα, την αειφορία απέναντι στη μαζική παραγωγή, να απευθυνθούν σ’ ένα μερίδιο αγοράς που δεν έχει υποπέσει στα ραντάρ των μεγάλων εταιρειών. Το νέο μοντέλο είναι οι ομάδες παραγωγών δηλ. η ένωση παραγωγών αγροτικών προϊόντων για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, που σχετίζονται με την παραγωγή, μεταποίηση και διάθεση των προϊόντων τους.

Οι ομάδες των παραγωγών αποτελούν την επόμενη ημέρα στους παραδοσιακούς συνεταιρισμούς που γνωρίζουμε που ασχολούντο με τη συλλογή σε χώρους του συνεταιρισμού των προϊόντων και διάθεση στην αγορά εγχώρια και διεθνή.

Οι ομάδες παραγωγών ξεκινούν από το χωράφι ή τη μονάδα κτηνοτροφίας και εστιάζουν σε κάθε στάδιο παραγωγής αγροτικών προϊόντων, με έμφαση στις έννοιες προδιαγραφές, ποιότητα, ποσότητα, κόστος παραγωγής, κοινή διαχείριση- διάθεση.

Το νομοθετικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα σε μια ομάδα παραγωγών να λειτουργεί με τη νομική μορφή του αγροτικού συνεταιρισμού, κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης (ΚΟΙΝΣΕΠ), αλλά και με κάθε άλλης μορφή εταιρία (ΙΚΕ). Ειδικά πλαίσια έχουν θεσμοθετηθεί και για τις οικοτεχνίες που είναι το πρώτο και πολύ διαδεδομένο στάδιο μεταποίησης, πολλές φορές με παραδοσιακούς αλλά πιστοποιημένους
τρόπους, από το χωράφι στο καταναλωτή με πολύ μικρή παρέμβαση.

Η οργάνωση των παραγωγών σε ομάδες αποτελεί σήμερα αναγκαιότητα και μονόδρομο γιατί υπάρχει αναγκαστικά οργάνωση της παραγωγής, δηλ. ποιότητα (προδιαγραφές)-ποσότητα-τιμή.

Η ισχύς εν τη ενώσει είναι η δύναμη των ομάδων για να έχουν παρουσία στην αγορά, να έχουν συλλογική σχέση με τους εμπόρους-διανομείς, ώστε να λύνονται ζητήματα ετών με τις μικρές παραγωγές που κατέληγαν να διατίθενται σε εξευτελιστικές τιμές.

Πιο εξειδικευμένο για κτηνοτροφία: Η εκτροφή ζώων με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και παραγωγικότητα, καθώς και η πρόληψη των ασθενειών των ζώων, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας.
Επιπλέον, η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) επιδιώκει να συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και στη βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας. Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τον κτηνοτροφικό τομέα μπορεί να επιτευχθεί υιοθετώντας καινοτόμες νέες προσεγγίσεις για ένα πιο βιώσιμο σύστημα κτηνοτροφίας.

** Για υδατοκαλλιέργειες ανάγκη υιοθέτησης: νέων τεχνολογιών για την προώθηση μιας πιο βιώσιμης βιομηχανίας υδατοκαλλιέργειας.